Szachy dostarczają niesamowitej rozrywki od ponad tysiąca lat. Grywano w nie już w VI-wiecznej Persji, a na przestrzeni wieków przechodziły wiele przemian. Złoty okres europejskich szachów nastąpił w epoce renesansu. Od tamtego czasu w historii utrwaliło się wiele nazwisk związanych z ośrodkami życia szachowego. Najstarsze dzieje gry to nie wszystko. Jeśli interesują Cię szachy, ciekawostki zapisane poniżej będą dla Ciebie prawdziwą gratką!
Historyczne ciekawostki szachowe
Przyjrzyjmy się najpierw bogatej historii gry w szachy i terminologii z nią związanej. Oto najciekawsze fakty:
- Między 1562 a 1566 rokiem Jan Kochanowski opublikował poemat heroikomiczny pod tytułem Szachy. Opisał w nim polskie nazewnictwo figur szachowych, elementy strategii i kulturalne znaczenie szachów. Była to przede wszystkim gra królów, szlachty i mieszczan, a szczególną pozycję zajmowali „starsi”, mistrzowie gry w szachy.
- Wyrażenie „Szach mat” wywodzi się z języka perskiego i oznacza „Król jest bezradny”. Czasami można spotkać błędne tłumaczenie „Król jest zabity” – gra przywędrowała do Europy przez kraje arabskie, gdzie „mata” oznacza „jest martwy”.
- Pierwszy znaczący, międzynarodowy turniej szachowy odbył się w Londynie w 1851 roku. Zakończył się zwycięstwem Adolfa Anderssena. Pierwszą olimpiadę szachową rozegrano w 1924 roku – wtedy też powstała Międzynarodowa Federacja Szachowa.
- Współautorem pierwszego szachowego programu komputerowego (powstałego w 1956 roku) był Polak, Stanisław Ulam.
- W 1769 roku Wolfgang von Kempelen zaprezentował genialną maszynę – Mechanicznego Turka, który zagrał w szachy m.in. z Napoleonem Bonaparte. W rzeczywistości maszyna skrywała utalentowanego szachistę, który sterował nią od wewnątrz.
Ciekawostki o szachach – rozgrywka i warianty
Grasz w szachy? Ciekawostki poniżej dotyczą sposobów gry i charakterystyki dyscypliny. Warto je znać dla urozmaicenia swojej wiedzy szachowej.
- Najdłuższa partia szachowa może teoretycznie składać się z 5949 ruchów. W praktyce najdłuższą rozgrywkę stoczyli Ivan Nikolic i Goran Arsovic w 1989 roku – wykonali 269 posunięć.
- Rozmaite wersje szachów rozgrywa się na szachownicach o różnej liczbie pól. Przykładowo Szachy Capablanki wymagają szachownicy 80- lub 100-polowej. Posiadają także dwie dodatkowe figury – arcybiskupa i kanclerza. Z kolei szachy czteroosobowe odbywają się na szachownicach 160-polowych.
- Szachy można wygrać, wykonując zaledwie 2 ruchy. Wystarczy, że przeciwnik popełni ogromne błędy na samym początku partii i odsłoni króla przed hetmanem przeciwnika. Jest to tzw. mat szkolny.
- Zugzwang oznacza sytuację, w której gracz wykonujący ruch nie ma szans na poprawę swojej pozycji, lecz każdy ruch drastycznie ją pogorszy. Zdarza się, że w takim położeniu znajdą się obydwaj gracze – jest to obopólny zugzwang.
- Wbrew powszechnemu przekonaniu, doświadczenie w szachach ma większe znaczenie od inteligencji. W badaniu z 2006 roku okazało się, że dorośli niegrający w szachy mają przeciętnie podobny poziom inteligencji, co świetni zawodnicy. Przewaga IQ pomaga jedynie na początku nauki.
Teraz wiesz, jak zaskakująca bywa gra w szachy – ciekawostki możesz zaserwować znajomemu lub przeciwnikowi w następnej partii towarzyskiej!